Robert Mitchum’un İkinci Dünya Savaşı Hatırası
Geçen temmuz ayının sıcak bir günü, sabah erkenden, Roma’nın 50 km. kadar güneyindeki 4.000 nüfuslu sakin kıyı kasabasının halkı bir savaş kabusuyla uyandı. Neron ve Kaligula gibi imparatorların doğduğu Anzio, 23 yıl sonra ikinci defa istilaya uğruyordu. Eski Roma imparatorlarının bu sevimli zevk beldesi, ilk defa 1944 yılının 22 ocağında, İtalya’ya çıkartma yapan Müttefik askerlerinin istilasına uğramıştı. Fakat bu seferki başka türlü bir istilaydı. Yine de yüzlerce üniformalı adam kumsallarda siperler kazıyor, tıpkı 1944’teki gibi ileri harekata geçiyorlardı. Tanklar, cipler, zırhlı arabalar yine kendilerini destekliyordu. Ama Anziolular bu sefer civardaki ark lambalarını ve geniş ekran kameralarını da görüyorlardı.
Aslında bu çıkartmanın hedefi barışçıydı ve Anzio’nun gerçek savaş dramını güçlü bir filmde konu olarak işliyordu. Filmin adı sadece «Anzio» idi ve prodüktörlüğünü Dino De Laurentiis yapıyor, Robert Mitchum da başrolde oynuyordu. Rejisörü ise, Edward Dmytryk’ti.
Anzio’nun dramını bir film haline getirmek fikri, bundan on yıl önce Laurentiis’in aklına yerleşmişti. Aslında çıkartma harekatı bir maskaralıktı. İnsanlar boş yere kırdırılmış, hayatlarını vermişlerdi. Generaller birbiri üzerine hatalar istemişlerdi.
Filmin başrolünde Robert Mitchum’u oynatmasının da esaslı bir sebebi vardı. Mitchum, İkinci Dünya Savaşı’nın bu safhası ile pek ilgilenmiş Anzio harekatı üzerine çeşitli kitaplar okumuştu. İşte onun ağzından bu olayın hikayesi:
«Müttefikler, Anzio’ya yapacakları bu çıkartma harekatı sayesinde düşmanı gafil avlamayı ve Roma yolunu açarak İtalya’nın Nazi baskısından kurtulmasını çabuklaştırmayı düşünmüşlerdi. Ama Müttefik kuvvetleri şüphecilikleri yüzünden Roma’nın uzattığı yardım elini reddettiler ve ancak birkaç kilometre ilerlemekle yetindiler.
«Tam dört ay boyunca Anzio ve Nettuno arasındaki kumsalda Müttefik askerler, amansız düşmanın susmak bilmeyen havan, topçu, yakın muharebe silahları, füze ve hava bombardımanlarının ateşi altında ıstırap çektiler ve sapır sapır dökülüp öldü!
«Müttefiklerin Anzio’da uğradıkları kayıplar, 6.000’dir. Bu arada birçok destroyer ve kruvazör düşman ateşi altında batmıştır.»
Mitchum’un bu sözlerinden sonra şimdi yine 1967 Anzio’suna dönelim.
Dymtr’k’in çektiği filmin sahneleri, Müttefik askerlerini düşmanın insafsız ateşi altında, kumsaldaki dramı yaşarlarken göstermektedir.
Bu arada film icabı Avrupa’daki çeşitli üslerden birçok tank, zırhlı araç ve cip, kullananları ile birlikte Anzio’ya getirildi. Deniz ve çıkartma teçhizatı da, askeri eğitim merkezlerinden sağlandı. Muhteşem çıkartma sahnesinin çekimini iki haftada tamamlayabilmek için, bütün bunlar güney İtalya’ya taşındı. Sahnelerin bir kısmı yakıcı güneşte, bazısı da geceleri çekildi.
Bu arada, çıkartma harekatından sonra plajda bir köprü başı tutma sahnesinin çekimi, aktörler ve yüzlerce figüran için hiç de kolay olmadı. Çünkü asıl çıkartma 1944 yılının soğuk kış aylarında yapıldığı için, bu sefer rol alanlar sıcağa rağmen bütün savaş teçhizatları ile birlikte, kışlık üniformaları da giyerek çalışmak zorunda kaldılar. Ama hiç olmazsa bol bol ter döküldü. Fakat hikayesinin aslında olduğu gibi boşuna kan akıtılmadı!
Plaj sahnelerinden sonra, Laurentiis muazzam ekipini – savaşın diğer sahnelerinin çekimi için dev stüdyolarına ve Roma ile Anzio arasındaki araziye taşıdı.
Dymtryk’in çalışmaları sona erdikten sonra, Anzio yeniden bugünkü sakin havasına dönecek, savaş izlerinin yerini yine balıkçılar ve güzel villalar alacak, Anzio ise ancak eski muhariplerin zihinlerindeki acı bir hatıra olarak yaşamaya devam edecektir.
Bu muazzam savaş filminde Robert Mitchum’dan başka Robert Ryan, Arthur Kennedy, Peter Faik, Mark Damon, Giancarlo Giannini, Anthony Steel gibi aktörler de rol almaktadır.
ALINTI: SES DERGİSİ’NİN 1967 TARİHLİ 36. SAYISI